Nag panchami Essay | Nibandh In Gujarati | નાગ પંચમી પર નિબંધ : નાગ પંચમી નો તહેવાર વર્ષ 2023 માં 31 ઓગસ્ટ સોમવારના દિવસે ઉજવવામાં આવશે.

નાગ પંચમી નિબંધ ની રૂપરેખા: પ્રસ્તાવના > નાગ પંચમી ક્યારે અને શા માટે ઉજવવામાં આવે છે? > તહેવારની તૈયારી > આ દિવસે શું ન કરવું જોઈએ > ઉપસંહાર

નાગ પંચમી પર નિબંધ

પ્રસ્તાવના 

નાગ પંચમીનો તહેવાર એ ભારતભરમાં થી મનાવવામાં આવે છે. આ તહેવાર એ હિંદુ ધર્મનો પ્રસિદ્ધ તહેવાર છે. નાગ પંચમી નો તહેવાર એ હિંદુ સંસ્કૃતિમ નો મહત્વનો ભાગ છે. નાગને ધારણ કરનાર ભગવાન ભોલેનાથની પૂજાપાઠ કરવું એ આ આ દિવસે વિશેષ રૂપથી શુભ મનાઈ છે. આ શક્તિ અને સૂર્યનો અવતાર પણ માનવામાં આવે છે.

આ દિવસે નાગના દર્શન થવા એ શુભ માનવામાં આવે છે. અંતમાં નાગ પંચમી ના આ પવિત્ર તહેવાર પર “જીઓ ઓર જીને દો” ના રસ્તા પર ચાલવાની પ્રેરણા આપે છે. જેમ આપણને આપણો જીવ વહાલો છે તેવી જ રીતે નાગ અને સાપ જાતિનો બચાવ કરવાનો સંકલ્પ લેવો જોઈએ અને તેમના જીવનની રક્ષા કરવી જોઈએ.

નાગપંચમી ક્યારે અને શા માટે?

ભારતમાં નાગો ની પૂજા પ્રાચીન સમયથી કરતા આવીએ છીએ, દર વર્ષે શ્રાવણ મહિનાના શુક્લપક્ષ ના પાંચમના દિવસે નાગ પંચમી ઉજવવામાં આવે છે. આ માટે જ આ તહેવાર “નાગ પંચમી” નામથી પ્રસિદ્ધ છે. એક સમયે લીલાધર નામનો એક ખેડૂત હતો જેને ત્રણ પુત્રો અને એક પુત્રી હતી. એક દિવસ સવારે જ્યારે તે પોતાના ખેતરમાં ખેડતો હતો ત્યારે સાપના બાળકો તેના હળથી માર્યા ગયા.

પોતાના બાળકોના મૃત્યુને જોઈને નાગ માતા ખૂબ ગુસ્સે થઈ ગઈ અને નાગ પોતાના બાળકોના મૃત્યુનો બદલો લેવા ખેડૂતના ઘરે ગયો. રાત્રે જ્યારે ખેડૂત અને તેનો પરિવાર સૂતો હતો ત્યારે સાપે ખેડૂત, તેની પત્ની અને તેના પુત્રોને ડંખ માર્યો અને તે બધાના મોત થયા. ખેડૂતની દીકરીને સાપે ડંખ ન માર્યો એટલે તે બચી ગઈ. બીજા દિવસે સવારે સાપ ફરીથી ખેડૂતની દીકરીને કરડવાના ઈરાદે ખેડૂતના ઘરે ગયો.

તેણે નાગ માતાને પ્રસન્ન કરવા માટે દૂધથી ભરેલો વાટકો મૂક્યો અને હાથ જોડીને પ્રાર્થના કરી અને માફી માંગી. તેણે નાગને તેના માતાપિતાને માફ કરવા પ્રાર્થના કરી. નાગ માતાએ પ્રસન્ન થઈને સૌને જીવનદાન આપ્યું. આ ઉપરાંત નાગ માતાએ પણ આશીર્વાદ આપ્યા હતા કે જે સ્ત્રી શ્રાવણ શુક્લ પંચમી પર નાગ દેવતાની પૂજા કરશે, તેની ઘણી પેઢીઓ સુરક્ષિત રહેશે, ત્યારથી નાગ પંચમી પર નાગ/નાગની પૂજા કરવામાં આવે છે.

તહેવારની તૈયારીઓ

નાગપંચમીના દિવસે રોજિંદા કામમાંથી નિવૃત્તિ લીધા પછી સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન કરી સ્વચ્છ અને ધોયેલા વસ્ત્રો પહેરીને નાગ દેવતાની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે દીવાલ પર ગેરુ ચિતરીને પૂજા સ્થળ બનાવવામાં આવે છે. ઘરના પ્રવેશદ્વાર પર સાપનું ચિત્ર બનાવી તેની પૂજા કરવામાં આવે છે.

માન્યતા અનુસાર નાગ દેવતાની પૂજા સુગંધિત ફૂલ, કમળ અને ચંદનથી કરવી જોઈએ, કારણ કે નાગ દેવતા સુગંધને વધુ પસંદ કરે છે. આ દિવસે બ્રાહ્મણોને ભોજન અને ખીર પીરસવામાં આવે છે અને નાગદેવને પણ અર્પણ કરવામાં આવે છે. પછી ખીરને પરિવારના સભ્યો સાથે પ્રસાદ તરીકે લેવામાં આવે છે. સર્પપ્રેમીઓ માટે પણ આ દિવસનું વિશેષ મહત્વ છે, તેમને દૂધ, પૈસા, ખાદ્યપદાર્થો અને જૂના કપડાંનું દાન કરવું.

આ દિવસે શું ન કરવું – નાગ પંચમીના દિવસે સાપને દૂધ ન ખવડાવો, કારણ કે કહેવાય છે કે સાપને દૂધ પીવડાવવાથી તેમનું મૃત્યુ થાય છે અને તેમના મૃત્યુનો દોષ આપણને શ્રાપ મળે છે. આ દિવસોમાં માટી ખોદવા પર સખત પ્રતિબંધ છે. માન્યતા અનુસાર, સાપનું હૂડ એક છીણી જેવું હોય છે. તેથી નાગપંચમીના દિવસે ચૂલા પર તપેલી મૂકવી એ સાપના કૂંડાને આગમાં રાખવા જેવું છે, તેથી જ આ દિવસે ઘણી જગ્યાએ તપેલી રાખવામાં આવતી નથી.

Read Also: Nag Panchami Information in Telugu

ઉપસંહાર

ભારતીય સંસ્કૃતિમાં સાપનું ઘણું મહત્વ છે. લાંબા સમયથી નાગ દેવતા/સાપને મારીને વેપારી નફા માટે વેચવામાં આવે છે. સાપની ચામડી, ઝેર વગેરે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં વેચાય છે. આ જ કારણ છે કે સરકાર અને વન્યજીવ વિભાગે સાપને પકડવા અને તેને દૂધ પીવડાવવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ ઉપરાંત સરકાર દ્વારા સાપ અને અન્ય જીવોને બચાવવા, તેમને જીવન પ્રદાન કરવા માટે અનેક પગલાં અને સતત પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

એટલું જ નહીં, આપણે એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે કેવી રીતે સાપ અને સાપની પ્રજાતિઓને સુરક્ષિત રાખીને આપણે આપણી સંસ્કૃતિને જાળવી શકીએ, તેનું મૂલ્ય વધારી શકીએ અને પ્રાણીઓ પર સતત થતા અત્યાચારને રોકવા માટે આપણે દરેક ક્ષણે જાગૃત રહેવું જોઈએ. સાથે જ આ તહેવારની ઉજવણી એ સંકલ્પ સાથે કરવી જોઈએ કે અમે એવી કોઈ પણ વસ્તુનો ઉપયોગ નહીં કરીએ જેમાં સાપની ચામડી કે અન્ય કોઈ પ્રાણીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હોય. આ સાથે આપણે એ વાતનું પણ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે આ દિવસે કોઈ પ્રાણીની હત્યા ન કરવી જોઈએ.